یادداشت؛
بازخوانی سیاست نه شرقی نه غربی
به گزارش مجلس ایران دات كام سیاست نه شرقی نه غربی به معنای متفاوت بودن رویكرد جمهوری اسلامی نسبت به كشورهای شرقی و غربی تعریف می شود.
خبرگزاری مهر، گروه سیاست، محسن حیات؛ این روزها خبر قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین سبب گمانه زنی های گوناگونی درباره ماهیت این قرارداد شده است. این مورد در وهله اول باز هم مُهر تأییدی بر شکسته شدن چارچوب مرزهای بین احزاب و تفکرات سیاسی حاکم بر جامعه است. در این ایام شاهد همسویی اشخاص و جریاناتی بودیم که تا چند سال پیش کسی تصور این را هم نمی کرد که این گروه ها در یک سمت و سو قرار بگیرند. برای مثال در مخالفت با این قرارداد، جناح های نزدیک به احمدی نژاد با جریانات ضد انقلاب هم صدا شده اند و جریان های ارزشی با دولتی ها وجه مشترکی در تأیید این قرارداد پیدا کرده اند.
گروه اول با تشبیه این قرارداد به ترکمنچای تلاش در تخریب و زیان آور بودن این قرارداد برای کشور را دارند و عده ای با پشتیبانی از آن، بلوک شرق را ضامن پیشرفت سیاسی- اقتصادی کشور می دانند. اما واقعیت به چه صورت است؟
درحالی که تا امروز فقط پیش نویسی از جانب طرف ایرانی برای چین فرستاده شده، عده ای این قرارداد را مغایر با اصل ۱۵۳ قانون اساسی (هر گونه قرارداد که باعث سلطه بیگانه بر منابع طبیعی و اقتصادی، فرهنگ، ارتش و دیگر شئون کشور گردد ممنوع است) و اصل ۱۴۶ (استقرار هر گونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هر چند بعنوان استفاده های صلح آمیز باشد ممنوع است) می دانند! تا کنون اطلاعات چندانی در ارتباط با جزئیات این قرارداد بیان نشده و صرفا مواردی کلی نظیر زمینه های این همکاری و مطالبی در ارتباط با گسترش همکاریهای راهبردی ایران و چین بیان شده است.
اینکه عده ای بدون اطلاع از مفاد این پیش نویس، آنرا مغایر با اصول قانون اساسی بدانند خود قابل توجه است! به غیر از غرض ورزی های سیاسی و تقلیدهای درون حزبیِ عده ای، یکی از نکاتی که در مخالفت با این قرارداد بیان شده رجوع به سیاست خارجی کشور در عرصه کلان است: نه شرقی نه غربی، جمهوری اسلامی! در توضیح این اصل که بعنوان الگوی سیاسی ایران اسلامی در روابط بین الملل قرار گرفته باید چند شبهه را برطرف کرد.
این سیاست در نظر عام به مفهوم قطع رابطه و عدم احتیاج به کشورهای بلوک شرق و غرب تفسیر می شود درحالی که این برداشت کاملاً اشتباه است. سیاست نه شرقی نه غربی به معنای متفاوت بودن رویکرد جمهوری اسلامی نسبت به کشورهای شرقی و غربی تعریف می شود. این اصل زمانی بیان شد که ابرقدرت های جهان مانند آمریکا و شوروی، خوی استعمارگری و غارت منابع کشورهای مستضعف را بعنوان دکترین آشکار و پنهان خود قرار داده بودند و جمهوری اسلامی با تفکر صدور انقلاب خود، تلاش در تعریف عملکرد خود در سطح نظام بین الملل داشت.
نه شرقی نه غربی به معنای قطع رابطه با کشورهایی از این قبیل نیست بلکه به معنای نگاهی برگرفته از ارزش ها و آرمان های انقلاب اسلامی است. این نکته به کرات در سخنان رهبری هم مشاهده شده است. عملکرد ایشان در دهه گذشته هم کاملاً شاهدی بر این ماجراست. رهبر انقلاب با وجود بدبینی نسبت به مذاکره و ارتباط با طرف های آمریکایی و اروپایی، مانع دستگاه دیپلماسی برای پیشبرد مذاکرات برجام نشدند.
جدای از این مساله، در بررسی قراردادهای بلند مدتی که در آن صحبت از صدها میلیارد دلار می شود، باید از اظهارات کوچه بازاری و سطحی فاصله گرفت. دلیل اول آن هم ساز و کار اینگونه قراردادها است. بدون شک در همین قرارداد احتمالی، خیلی از دستگاه های کشور مشارکت دارند. با عنایت به اظهارات رضا زبیب، دستیار وزیر امور خارجه در امور آسیای شرقی، «سند همکاری ایران و چین، به صورت کلی به سه حوزه می پردازد؛ اول، همکاریهای جامع دو کشور در امور سیاسی، شامل دوجانبه و منطقه ای و بین المللی است که همکاریهای دو کشور در حوزه دفاعی و امنیتی، ازجمله مبارزه با تروریسم و افراطی گری و نهایتاً به صورت طبیعی حوزه اقتصادی که در اینجا حوزه بسیار گسترده ای دارد، از مسائل انرژی، آی تی، تکنولوژی، زیرساخت ها و همه اینها پیشبینی شده است.»
همین سخنان کافی است تا از پیچیده بودن ساز و کار این رابطه اطلاع داد. درحالی که امروز کشورهای غربی، ایران را تحت شدیدترین تحریم های اقتصادی قرار داده اند و حتی از فرستادن برخی داروهای کمیاب برای بیماران ایرانی دریغ می کنند، عقل سلیم حکم می کند که کشور به دنبال ارتباط با شرکایی باشد که رویه متفاوتی دارند. کشورهایی که در سیاست بین الملل، همراه ایران هستند و سابقه بدی در رابطه خود با کشور ندارند. کشوری که در نظام بین الملل به هر بهانه ای منزوی باشد محکوم به شکست است.
لازم به ذکر است که مبحث همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، خبر جدیدی نیست. زمزمه های این همکاری از سال ۹۴ آغاز شد و حتی در دیدار رئیس جمهور چین و مقام معظم رهبری در آن سال هم مورد بحث قرار گرفت. در این دیدار، رهبر انقلاب هم توافق رؤسای جمهوری ایران و چین برای یک روابط استراتژیک ۲۵ ساله را «کاملاً درست و حکمت آمیز» دانستند. با عنایت به سابقه سیاست های دولت چین می توان حداقل در برهه کنونی، این همکاری دراز مدت را زیر بار تخریب های گسترده قرار نداد. البته تا مشخص شدن جزئیات این سند باید صبر کرد اما چیزی که واضح است تغییر بزرگ در رویکرد دیپلماسی ایران در عرصه اقتصادی می باشد. نباید با واژه هایی نظیر «فروختن ایران به چین» و «ترکمنچای دیگر»، همکاریهای بین المللی مهم و راهبردی کشور را مخدوش کرد.
منبع: majlesiran.com
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب