مدیر گروه خانواده انجمن جامعه شناسی ایران:
کاهش مهریه بدون حمایت های جایگزین، زنان را لطمه پذیرتر می کند
مجلس ایران دات کام: اگر تا سالیان نه چندان دور، ازدواج و رفتن به خانه بخت آرزوی یک پسر و دختر جوان محسوب می شد امروز به آن به عنوان یک پروژه پیچیده و حتی پر از دردسر نگریسته می شود؛ به گونه ای که خیلی از جوانان عطای آنرا به لقای آن بخشیده اند. مسایل و مشکلاتی که چون موانعی بزرگ بر سر راه جوانان سبز شده اند گوناگون هستند اما یکی از برجسته ترین مصادیق انها، «مهریه» است؛ مفهومی که از «مهر» آمده، اما اغلب آن قدر تلخ و پُر تنش می شود که زندگی زناشویی را به بن بست می کشاند.
به گزارش مجلس ایران دات کام به نقل از ایسنا، طرح جدید مجلس درباب مهریه که بر طبق آن در صورت تصویب غائی آن، سقف ضمانت اجرائی قانون برای تامین مهریه زنان از ۱۱۰ سکه بهار آزادی به ۱۴ عدد کاهش می یابد و بجای زندانی کردن زوج، از پابند الکترونیک و سیستم های نظارتی استفاده خواهد شد و زندان به مدلول اخص کلمه، از ضمانت اجراهای مهریه حذف می شود. این طرح بهانه ای شد با دکتر فهیمه نظری، پژوهشگر حوزه خانواده و مدیر گروه خانواده انجمن جامعه شناسی ایران درباره ی خانواده و چالش های مهریه گفت و گو نماییم.
دکتر نظری با اعلان اینکه مهریه، به عنوان سنتی نیک و حسنه امروز به یک مسئله بغرنج در زندگی تبدیل گشته است، اظهار داشت: مهریه در فرهنگ اسلامی و ایرانی، به عنوان هدیه ای از جانب مرد به زن، در امتداد احترام به او و تعهد به زندگی مشترک در نظرگرفته شده است. اما در عمل، خصوصاً در دهه های اخیر، مهریه از یک سنت نمادین، به چالشی حقوقی و حتی اقتصادی تبدیل گشته است.
وی در توضیح بیشتر اظهار داشت: از یک سو در صورتیکه تعدادی از زنان از مهریه به عنوان پشتوانه ای برای امنیت خود بهره می گیرند، برخی دیگر ملزم به چشم پوشی از آن برای فرار از رابطه ای ناکارآمد می شوند. از طرف دیگر، مردان بسیاری نیز به سبب ناتوانی در پرداخت مهریه های سنگین، با حکم زندان روبرو شده یا دارایی هایشان مورد توقیف قرار می گیرد.
مدیر گروه خانواده انجمن جامعه شناسی ایران با تأکید بر این که متاسفانه مهریه دیگر نه فقط تضمین کننده زندگی مشترک نیست؛ بلکه در بعضی موارد، تهدیدی برای آن شده است، افزود: در سالیان اخیر تلاش ها و اقداماتی در راستای و روند اصلاح قوانین مربوط به مهریه با هدف کاهش تنش های حقوقی و ممانعت از زندانی شدن مردان شروع شده اما این تلاش ها و اقدامات اصولا با رضایت اکثریت قاطع زنان همراه نیست.
دکتر نظری با اشاره به طرح مجلس برای اصلاح قانون مهریه اظهار داشت: مهم ترین بخش این اصلاحات، مربوط به مصوبه ایست که بر طبق آن، مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی مشمول اجرای مستقیم است و مازاد بر آن، تنها در صورت توانایی مالی مرد و اثبات دارایی قابل وصول خواهد بود. قانون جدید با محدود کردن امکان بازداشت مردان به سبب ناتوانی در پرداخت مهریه، اهتمام کرده بار فشار حقوقی را کم کند.
مدیر گروه خانواده انجمن جامعه شناسی ایران اضافه کرد: قانون جدید مهریه این پرسش جدی را در فضای امروز جامعه خصوصاً در بین زنان، مطرح کرده است: آیا این قانون نیازمند بازبینی است یا آنکه تنها تلاشی برای پاک کردن صورت مسئله محسوب می شود؟
کاهش عددی مهریه بدون حمایت های جایگزین، زنان را لطمه پذیرتر می کند
وی مهریه را مساله ای چند بعدی خواند و اظهار داشت: در نگاه نخست، این تغییرات قدمی به طرف عدالت و حفظ کرامت انسانی مردان به نظر می رسد؛ اما در عمل، نتایج پیچیده ای بهمراه داشته است همچون تضعیف جایگاه حقوقی زن در ازدواج، افزایش اختلافات و پیچیدگی های حقوقی، تحریک نگاه معامله محور به ازدواج و کاهش یا تاخیر در تصمیم به ازدواج در بین جوانان.
دکتر نظری با تأکید بر لزوم اتخاذ سیاستهای حمایتی جایگزین برای زنان اظهار داشت: بااینکه قانون در کوشش برای کاهش سو استفاده و تخفیف مجازات های افراطی است اما خلأ حمایت های جایگزین، زنان را لطمه پذیرتر می کند. بر این باورم که این قوانین، بااینکه در ظاهر از نابرابری جلوگیری می کند، در حقیقت حمایت قانونی از زنان را کاهش داده و آنها را در پروسه طلاق یا خشونت خانگی، لطمه پذیرتر می کند. در حقیقت، قانون جدید نه عدالت جنسیتی ایجاد کرده، نه تضمین زندگی پایدار؛ بلکه نوعی سردرگمی حقوقی به بار می آورد و در آن هیچ یک از دو سوی رابطه احساس امنیت نمی کنند.
وی با اشاره به تحولات و پیشرفت زنان در دهه و سالهای قبل، اظهار داشت: زنان امروز در ایران دیگر همان زنان یک قرن پیش نیستند. آنها تحصیل کرده تر، آگاه تر و استقلال طلب تر شده اند و نظام قانونی و فرهنگی نباید با نگاهی سنت زده به آنها بنگرد. در سوی مقابل، مردان نیز در مشکلات اقتصادی، فرهنگی و روانی قرار دارند. از آنها انتظار می رود بازهم نان آور، مسئول و مدیر خانواده باشند، بی آنکه حمایت اقتصادی یا معنوی درخور دریافت نمایند. این مشکلات موجب گسست گفت و گو، افزایش سوءِظن و تضعیف اعتماد درون خانوادگی می شود و نتیجه چنین وضعیتی آنکه، آنچه امروز در خیابان و آمار می بینیم، تنها سطح ماجراست. بحران خانواده در لایه های عمیق تری درحال رخ دادن است.
مدیر گروه خانواده انجمن جامعه شناسی ایران و پژوهشگر حوزه خانواده معتقد است: خانواده حال با بحران هایی چون بی اعتمادی بیش از پیش میان زن و مرد، نگاه ابزاری به ازدواج به عنوان یک معامله حقوقی، افزایش روابط پنهانی یا ازدواج های ثبت نشده، تأخیر در فرزندآوری، کاهش جمعیت و در نتیجه، هشدارهای نگران کننده جمعیتی و... روبروست. رخدادهایی که از دید قانونگذار و سیاستگذار عمداً یا سهواً مغفول مانده است.
وی اصرار کرد که جهت ارائه راهکار این بحران نباید مساله مهم ازدواج را تنزل داد و یا به آن ساده نگریست. متاسفانه یکی از این ساده سازی ها در ازدواج تبلیغات تلویزیونی، برپا کردن بنرها و تابلوهای تبلیغاتی در اتوبانها و خیابانهاست. در حالی که ازدواج نیاز به هیچ یک از اینها ندارد، هم اکنون ما نیاز به درک درست تحولات فرهنگی، اجتماعی و روانی جامعه داریم. نیاز است نگاه قانونگذار تغییر کرده و بازتعریفی باردیگر از ازدواج ارائه نماید. نیاز نیست بازگشت کور به گذشته داشته باشیم و نیاز هم نیست کورکورانه از غرب تقلید نماییم بلکه کافیست راه میانه ای را در پیش بگیریم.
این پژوهشگر در ادامه درباره ی راه حلهای پیشنهادی خود توضیح داد: مهریه باید به ابزار حمایتی واقعی تبدیل گردد، نه ابزاری برای تهدید یا تجارت، قانون باید نگاه عدالت محور به هر دو جنس داشته باشد و مجدداً بازنویسی شود؛ مشاوره و آموزش قبل از ازدواج، الزامی و کاربردی و واقعی اجرائی شود و حمایت های اقتصادی و تسهیلات برای ازدواج های پایدار نه ازدواج های آماری و نمایشی فراهم گردد.
مدیر گروه خانواده انجمن جامعه شناسی ایران در آخر اشاره کرد: خانواده، نهاد بنیادین جامعه بااینکه در بحران است، اما هنوز قلب تپنده جامعه است. آینده ی ایران، در گرو نجات این قلب است؛ نه با ترمیم ظاهری، بلکه با جراحی عمیق و دقیق!!
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب