یادداشت:
سفر پوتین به ایران، نمایی از یک ائتلاف راهبردی است
به گزارش مجلس ایران دات کام رییس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نوشت: سفر پوتین به ایران حکایت از آن دارد که روسیه به سبب درگیری در اوکراین، روابط راهبردی خود با متحد بانفوذ خود در غرب آسیا را رها نکرده است.
خبرگزاری مهر، «بابک نگاهداری» رییس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی: رییس جمهور روسیه امروز سه شنبه ۲۸ تیر جهت شرکت در اجلاس سه جانبه با همتایان ایرانی و ترک خود درچارچوب مذاکرات آستانه برای حل وفصل دیپلماتیک مسائل سوریه به تهران سفر کرد و طی آن دیدارهایی با مسئولان کشورمان خواهد داشت.
مروری بر دیدارهای مقامات ایرانی و روسی طی ساله ای اخیر حکایت از آن دارد که دو کشور نزدیکی و همکاریهای گسترده تری را در دستورکار خود قرار داده اند و آنرا از مجاری رسمی و بوسیله دیدارهای دیپلماتیک عملی می سازند. سفر جناب آقای رئیسی، رییس جمهور ایران به روسیه در دی ماه ۱۴۰۰، دیدار ولادیمیر پوتین با رییس جمهور ایران در حاشیه اجلاس سران خزر در عشق آباد در تیرماه ۱۴۰۱، و همین طور سفر آقای دکتر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی به روسیه در بهمن ۱۳۹۹ همگی نشانه هایی از عزم و اراده معطوف به همگرایی بیشتر در مقامات دو کشور را بازتاب می دهند.
سفر رییس جمهور روسیه به ایران حامل دو پیام مهم و قابل تأمل به جهانیان است:
اول اینکه، این سفر در حالی رخ می دهد که سفر منطقه ای بایدن و دیدار وی با مقامات عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی به انتها رسیده است. قرابت زمانی این سفرها و دستورکارهای آنها بیان گر اهمیت و جایگاه خاص غرب آسیا و ایران در سیاست خارجی قدرت های بزرگ است. سفر ولادیمیر پوتین به ایران حکایت از آن دارد که روسیه قصد ندارد به سبب درگیری در اوکراین، روابط راهبردی خود با متحد بانفوذ خود در غرب آسیا را رها کرده و این منطقه راهبردی را به آمریکا و متحدان منطقه ای آن واسپارد.
دوم اینکه، باتوجه به تحرکات دیپلماتیک منطقه ای در جریان سفر اخیر رییس جمهور آمریکا بنظر می رسد هدف اصلی بایدن کوشش برای پیشبرد روند نرمال سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی و تشکیل یک ائتلاف امنیتی جدید در سطح منطقه با مشارکت آمریکا، صهیونیست ها و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده است. ناگفته پیداست که سمت وسوی این جریان منطقه ای معطوف به ایران با دستمایه مقابله با به اصطلاح تهدیدهای ایران است. در این بافت منطقه ای، سفر رییس جمهور روسیه به ایران واکنشی مخالفت جویانه و مقابله جویانه با سفر رییس جمهور آمریکا و اقدامات و طرح های منطقه ای آنکه آماج آنرا مقابله با جمهوری اسلامی ایران تشکیل می دهد تلقی می شود. رهاورد تقابل قدرت های بزرگ، اعلام افزایش حمایت روسیه از ایران به عنوان مؤتلف منطقه ای خود در مقابل آمریکا و متحدان آنست. این امر بیش از هر چیز مبین بی اعتباری فهمِ وهم آلود غربیها در خصوص انزوای بین المللی جمهوری اسلامی ایران است.
سفر پوتین به تهران نشان از آن دارد که ایران و روسیه برای نزدیکی بیشتر به سمت یکدیگر گام برمی دارند. عوامل و متغیرهای مختلفی پیشران گسترش روابط همگرایانه دو کشور در وضعیت فعلی هستند. با اهمیت ترین عوامل پیشران را می توان اینگونه برشمرد و تبیین کرد:
اولین عامل، مقابله با سیاست های ضدروسی و ضدایرانیِ آمریکا است. سفر پوتین به ایران در حالی رخ می دهد که درگیری های روسیه در اوکراین ادامه دارد؛ درگیری که مسکو طی آن در پاسخ به تلاش ها برای بسط ناتو، وارد جنگی غیرمستقیم با غرب شده و آماج تحریم های فزاینده قرار گرفته است. کشورهای غربی منزوی سازی روسیه در جهان را بطور جدی و همه جانبه در دستور کار قرار داده اند. در چنین وضعیتی، مسکو درصدد بی اثر ساختن تلاش غربیها برای تحمیل کسری نفوذ ژئوپلیتیک به این کشور بوسیله توسعه روابط راهبردی با مهم ترین قدرت غیر غربی منطقه راهبردی غرب آسیا یعنی جمهوری اسلامی ایران است و تقویت همگرایی با کشورمان را در دستور کار قرار داده است. سفر پوتین به تهران دقیقاً در امتداد اجرای چنین سیاستی پیگیری می شود.
در سوی دیگر این معادله، جمهوری اسلامی ایران نیز پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای در معرض سیاست حداکثرسازی فشار از جانب کاخ سفید قرار گرفته و با بدعهدی کشورهای اروپایی روبه رو شده است. در چنین شرایطی، جمهوری اسلامی ایران با حمایت دولت و مجلس انقلابی، علاوه بر در پیش گرفتن راهبرد اقتصاد مقاومتی، سیاست خارجی خودرا بیش از پیش بر توسعه روابط با قدرت های نوظهور، تقویت روابط با همسایگان و اتخاذ دیپلماسی متوازن بنا نهاده است و در این پروسه تقویت همکاری ها با دولت روسیه از اهمیت به سزایی برخوردار شده است. اینک که تهران و مسکو هم زمان آماج سیاست های تحریمی آمریکا و غرب قرار گرفته اند، محور اصلی مذاکرات مقامات دو کشور درجریان سفر پوتین به تهران، همکاریهای اقتصادی و منطقه ای، خصوصاً مسأله مقابله با تحریم ها خواهد بود؛ از ین جهت، می توان استدلال کرد که این سفر و دیدارهای دیپلماتیک از این نوع نشانه هایی از عزم ایران و روسیه برای خنثی سازی سیاست های ضدایرانی و ضدروسی واشنگتن را بازتاب می دهند.
دومین عامل، رویکرد مشترک در قبال نظم ساختاری بین المللی و مخالفت با هژمونیک گرایی آمریکا است. ایران و روسیه دارای مواضع یکسان در ضدیت با نظم جهانی ناعادلانه لیبرال تحت رهبری آمریکا که داعیه دار نظام بین الملل تک قطبی است، هستند. درواقع، دو کشور با اهمیت ترین منبع تهدید و ناامنی در جهان را سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا و همراهی کشورهای اروپایی دراین زمینه می دانند. بر این اساس، تهران و مسکو نظام جهانی مستقر را نامطلوب دانسته و در پیِ درافکندن نظام جهانی جدید و مطلوب هستند. از دید آنها، نظم جایگزین می باید از تمرکز قدرت به سمت توزیع پراکنده قدرت حرکت کرده و حکمرانی جهانی با سازوکارهای چند جانبه گرایانه را قوام بخشد.
سومین عامل، سوابق همکاریهای راهبردی منطقه ای در زمینه های جغرافیایی مختلف است. ایران و روسیه دارای پیشینه ای نسبتاً طولانی در حوزه همکاریهای راهبردی در مناطق مختلف هستند. این دو کشور، هریک در محیط هایی قرار گرفته اند که بطور بالقوه و بالفعل درگیر بی ثباتی و بحران هستند. همکاریهای منطقه ای تهران-مسکو جهت مدیریت امنیت در آسیای مرکزی و غرب آسیا بعد از جنگ سرد نشان از منافع راهبردی مشترک آنها دارد. تعامل ایران و روسیه در مدیریت بی ثباتی ها و ناامنی های تاجیکستان در دهه ۹۰، همکاری دو کشور در صحنه بحران افغانستان پس از قدرت یابی طالبان در دور اول دهه ۱۹۹۰ و در دور دوم ۲۰۲۱ و به شکل بسیار مشهود در صحنه نبرد سوریه نمونه هایی از با اهمیت ترین سوابق همکاریهای راهبردی منطقه ای دو کشور محسوب می گردند. در این میان، همکاری موفقیت آمیز تهران و مسکو در غرب آسیا و مشخصاً در سوریه از چنان اهمیت استراتژیکی برخوردارست که از آن به عنوان نقطه عطفی در تاریخ روابط دو کشور یاد می شود. موضوعی که یکی از محورهای مذاکرات سران دو کشور در جریان سفر پوتین خواهد بود.
عامل چهارم، سابقه همکاریهای راهبردی دوجانبه در زمینه های موضوعی مختلف است. ایران و روسیه در زمینه هایی مانند انرژی هسته ای و دفاعی-تسلیحاتی از سابقه تعاملات گسترده و قابل توجهی برخوردار می باشند. همکاری مسکو در راه اندازی و فعال سازی نیروگاه هسته ای بوشهر در فازهای مختلف و همین طور مقاومت آن در مقابل فشارهای آمریکا جهت عقب نشینی از پروژه های هسته ای ایران، نمونه ای بسیار مهم دراین زمینه شمرده می شود. همکاری راهبردی دو کشور در زمینه های دفاعی-تسلیحاتی نیز بااینکه همیشه تحت فشارهای فزاینده آمریکا قرار داشته، اما ادامه یافته است. به عنوان نمونه ای روشن از این همکاری ها می توان به فروش سامانه موشکی S-۳۰۰ به ایران به رغم فشارهای فراوان آمریکا بر روسیه و همین طور مخالفت مسکو در شورای امنیت سازمان ملل با تمدید تحریم های تسلیحاتی این سازمان مقابل ایران اشاره نمود.
این عوامل که می توان از آنها به عنوان پیشران های همکاریهای راهبردی ایران و روسیه نام برد، نقش بسیار مهمی در دستورکار مذاکرات مقامات دو کشور در جریان سفر پوتین به تهران دارد. افزون براین، چنین تحرکاتی قوام بخش «سیاست نگاه به شرق» به عنوان رویکرد غالب سیاست خارجی ایران خواهند بود و بر توان جمهوری اسلامی ایران جهت موازنه سازی در مقابل مجموعه غرب خواهد افزود. حفظ دستاوردهای ناشی از پیروزی های راهبردی در منطقه غرب آسیا و کاهش آثار مخرب ناشی از تحریم های ظالمانه که محور مذاکرات مقامات ایرانی و روسی را تشکیل خواهد داد، با اهمیت ترین حوزه های منفعت تهران و مسکو است که در جریان سفر پوتین به تهران دنبال می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب